Çocukta, zekâya ait vasıfların yarısı 4 yaşından itibaren ortaya çıkar, üçte iki 6 yaşında tamamlanır.
İnsan hayatının ilk beş yılında insanın karakteri ve gelişimi sağlıklı ya da sağlıksız olmak üzere tecrübelerine bağlı olarak şekillenir.
Sinir sisteminin gelişimini yaklaşık olarak beşte dördünü ilk beş yıl içerisinde tamamlar.
Okul öncesi dönem ve ilkokul yıllarının başlangıcı çocuğun gelişimi için oldukça büyük önem taşır. Bu dönemlerde anne-babanın çocuğa vereceği eğitim oldukça önemlidir. Gelişimde belli davranışların kazanılması gereken dönemler vardır. Bu davranışlar kazanılması gereken dönemde kazanılmadığında, daha sonraki dönemlerde kazanılması oldukça güçtür.
Fiziksel ve Motor Gelişimi
-Fiziksel gelişim
-Bedenin gelişimi
-Motor gelişim
-Küçük kas gelişimi
-Yürüme, koşma, atlama, yakalama, zıplama, tırmanma
-Büyük kas gelişimi
-Kalem tutma, ayakkabı bağlama, bıçak kullanma, resim yapma
Büyük Kas Gelişimi (En Az Yarısını Tamamlamalı)
-Sözel yönergelere göre değişik hızlarda yürüyebilir.
-Sözel yönergelere göre değişik yönlerde yürüyebilir.
-Koşarken yerden nesneleri toplayabilir.
-Zıplayan bir topu yakalayabilir.
-Müziğin ritmine göre dans edebilir.
-Kendine doğru atılan küçük bir topu tutabilir.
-Tek ayağı üzerinde sıçrama hareketi yapabilir.
-Her iki eliyle bir nesneyi veya eli kuvvetle sıkabilir.
-Üç kez ardı ardına sıçrayarak ip atlayabilir.
-5 kez üst üste eğilerek dizini büküp kaldırabilir.
-Tek ayağı üzerinde 10 saniye durabilir.
-İki tekerlekli bisiklete binebilir
Küçük Kas Gelişimi (En Az Yarısını Yapabilmeli)
-Noktaları birleştirerek resim yapabilir.
-Kapı kilidini anahtarla açabilir.
-Bazı resimlerse eksik tamamlayabilir(insan).
-Bakarak 1 den 10 a kadar olan sayıları yazabilir.
-Boyama çalışmasını dışına taşırmadan yapabilir.
-Labirentli(basit) bulmacaları yapabilir.
-Kendi başına 20-30 cm kadar bir kâğıdı kesebilir.
-Kavanoz kapağını açıp kapayabilir.
-Ağaç ve insan gibi figürleri oyun hamuru oluşturabilir.
-İpe boncuk dizebilir söylenilen şekilde.
-Kaptan kaba bazı akıcı maddeleri boşaltabilir.
-Kıyafetlerinin düğmelerini çözer ve ilikleyebilir.
-Yatay, eğri, dikey, eğik çizgi çizebilir.
Duygusal Gelişimi:
-Duygusal Gelişim: Bireyin, duygularını açıkça ve özgürce ifade etme eğilimleridir. Eğilimleri duygularını özgürce ifade etme yönündedir.
-Duygu değişikliği çok ve çabuk yaşarlar.
-Bazı duyguları yoğun yaşarlar (Korku, öfke, neşe, sevgi) .
-Kıskançlığa sık rastlanır.
-Eleştirileri önemserler ve başarısızlıktan kaçarlar.
-Hayali şeyler yaşayabilirler.
-Bazı sevimli olmayan davranışlar görülebilir(Yalan-kopya etme-başkalarının eşyalarını alma- kötü söz söylemek-isim takmak-ters cevaplar vermek)
-Bu dönemlerinde aşırı sevilmek ve beğenilmek isteği duygusal ihtiyaçlarıdır.
Sosyal Gelişimi:
-Sosyal Gelişim; Bireyin, doğduğu andan itibaren içinde bulunduğu sosyal çevrenin, kültürün, değerlerine ve davranışlarına uyum sağlama sürecidir.
-Sürekli bir gelişim ve değişim içindedir.
-Meraklı ve ilgilidir.
-Sorumluluk almayı, yerine getirmeyi sever. Başladığı işi bitirir.
-Haksızlığa uğradığında kendini savunur.
-Öğretmenler çocuğun hayatındaki en önemli kişi olmaya başlar.
-Kızlar anneyi, erkekler babayı taklit eder.
-Büyüklerini memnun etmeye çalışır.
-Bedensel gelişmenin verdiği enerji ve kendine güven sosyal davranışlarına yansır.
-Kendinden küçüklere karşı koruyucudur.
Dil Gelişimi:
-3000 kelime hazinesi,
-Kendini kolay ifade edebilir
-Rahatlıkla iletişim kurabilir
-Bilişsel gelişim dönemleri dikkate alındığında çocuk soyut kelimeleri henüz kavrayamaz. Bu sebeple çocukla iletişim kurarken anlatımlarınızı olabildiğince somut nesne ve olaylarla desteklemeniz sizi daha iyi anlaması açısından yararlı olacaktır.
-Çocuğun okuma-yazması da sözcük dağarcığına bağlıdır. Sözcük dağarcığı ne kadar zenginse okuma-yazma o oranda çabuk öğrenilir.
Bilişsel Gelişimi: (2-7 Yaş İşlem Öncesi Dönem)
-Sembolik düşünce yeteneğinin ortaya çıkarmak
-Dilin gelişimini sağlamak.
-Düşünce tek yönlüdür, sadece eşleştirme ve sıralama içerir. Sizin yaptığınız arabanın aynısını yapmaya çalışır
-Çocuk öğrendiği bir espriyi etrafındaki yetişkinlere gına gelinceye kadar tekrar eder. Bu durum, çocuğun ilgili olayı özümlemeye çalıştığını gösterir.
-“ben merkezlidir”. Zihinsel olarak kendi üzerine yoğunlaşmıştır, dünyanın merkezi kendisidir. Başkalarının bakış açılarını kavrayamazlar. Kendini başkasının yerine koyamadığı için, onun bildiğini herkesin bildiğini, gördüğünü herkesin gördüğünü zannederler.
-Dil ve kavram gelişimlerini artırmaya yönelik olmalıdır. Deneysel oyunlar soyut kavramları kavrayamaz
Arkadaşları Ve Oyunları:
-Bu yaşlarda çocukların genellikle 1 ya da 2 yakın arkadaşları vardır. Sürekli birlikte olduğu ve sevdiği arkadaşlarının sayısı azdır.
-Oyun grupları küçüktür ve çok örgütlenmiş değildir.
-Dramatik oyundan hoşlanırlar. Çoğu oyunlarını kendi yaşantılarından veya TV dizilerinden üretirler. Bazen hayal ve gerçeği birbirine karıştırırlar.
-Cinsiyet rolü farkındalığı başlar. Yakın arkadaşlarını kendi cinsiyetlerinden seçerler.
-Giyim tarzı, konuşma şekli ve zevkler konusunda arkadaşlarını taklit ederler.
-Sosyal yönden saygınlık sağlamak amacıyla aileleriyle ve eşyalarıyla övünürler.
Sosyal Kurallar:
Bu dönemde çocuklar sosyal kuralların gerisindeki nedenleri anlamaya başlarlar. Bu dönemin başında, doğru ve yanlışı sadece anne-babalarının kendilerine uyguladığı yaptırımlardan kaçınmaya bağlı olarak öğrenmişken, yavaş yavaş bu kuralları içselleştirmeyi, benimsemeyi de öğrenirler.
Sosyal Kuralları Kazandırırken Ailelere Öneriler:
-Yasakların sayısı azaltılmalıdır.
-Yasakların nedenleri mutlaka açıklanmalıdır.
-Cezalandırmak yerine, yapılması istenilmeyen davranışların nedenleri ortadan kaldırılmalıdır.
-Çocukta istenilen yönde olan her gelişme desteklemeli, hedefe tamamen ulaşmayı beklememelidirler.
-Çocuktan yaşının gerektirdiği becerilerden fazlasını beklememek gerekir. Bu tip beklentiler çocukta öfke ve endişe yaratır.
Dikkat!
Diğer çocuklarla kıyaslanan, sevilmeyen, dayakla cezalandırılan çocuklarda davranış ve uyum problemleri yaşanır.
Güven Verici, Destekleyici ve Hoşgörülü Tutum:
-Bu tutum demokratik bir aile yapısının olduğunu gösterir.
-Anne-baba-çocuk arasındaki iletişim güçlüdür. Çocuğa doğru davranışları yapması konusunda yol gösterir,
-Verilen görevi yapmadığında yaptırımlar uygularlar.
-Çocuklarının istekleri ile kendilerininki çatıştığında, kendi önerilerini çocuğa zorla kabul ettirmek yerine çocukla birlikte çözümler düşünüp en uygun olanı seçerler.
-Bu tutumla yetişen çocuklar, kendilerine güvenen, yaratıcı ve sosyal yönden gelişmiş bireyler olurlar.
Özel Nisan Yağmurları İlkokulu Rehberlik Servisi